3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing

De kengetallen geven in combinatie met elkaar inzicht in de financiële weerbaarheid en flexibiliteit van de
begroting. Provinciale Staten worden in staat gesteld om gemakkelijker inzicht te verkrijgen in de financiële positie en over de baten en de lasten van de provincie. De verplichte kengetallen vormen een verbinding tussen de verschillende aspecten die Provinciale Staten in hun beoordeling van de financiële positie moeten betrekken om daar een verantwoord oordeel over te kunnen geven.  De verplichte kengetallen zijn uitgebreid met de vrijwillig toegevoegde kengetallen Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum en Ratio Weerstandsvermogen.

De weerbaarheid van de begroting geeft de mogelijkheden aan om op korte termijn financiële risico's te kunnen incasseren zonder direct in de begroting en daarmee in de beleidsambities te hoeven ingrijpen.

De flexibiliteit van de begroting geeft de wendbaarheid van de begroting aan, waarmee eventuele extra onverwachte uitgavenstijging of inkomstendaling gedekt kunnen worden.

De kengetallen zijn:

1. Structurele exploitatieruimte;
2. Solvabiliteitsratio;

3a.  Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies;

3b.  Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum tarief opcenten MRB;
4.    Grondexploitatie;

5a.  Netto schuldquote;
5b.  Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen;

5. Ratio weerstandsvermogen.

 De tabel met signaalwaarden van de kengetallen ziet er als volgt uit:

De tabel met ingevulde kengetallen van de provincie Utrecht is gebaseerd op de geprognosticeerde balansen tot eind 2024 die u treft in de uiteenzetting van de financiële positie in paragraaf 4.1.5.

Analyse financiële kengetallen
Analyse van de kengetallen geeft  aan dat de provincie Utrecht voldoende weerbaar en flexibel is om eventuele extra (on)verwachte uitgavenstijging te dekken. De kengetallen Structurele exploitatieruimte en Belastingcapaciteit hebben meerjarig de status gezond.

De ratio weerstandsvermogen is gezond en ligt binnen de streef bandbreedte van 1,4 tot 2,0.
De provincie beschikt over voldoende middelen om de geïnventariseerde risico's financieel af te dekken. Daarboven heeft de provincie nog een ruime en vrije algemene reserve die eind 2024 wordt geprognosticeerd op € 49,7 miljoen. Het kengetal grondexploitatie is ook gezond.

De status-verschuiving van gezond naar neutraal bij de kengetallen solvabiliteit en netto schuldquote zijn een direct gevolg van de investeringen en groot onderhoud die momenteel en binnenkort plaatsvinden.

Veel van deze investeringen zijn al jaren geleden gepland maar dragen op dit moment wel bij aan het anticyclisch investeren van ons als overheid. Meer recent genomen besluiten om te investeren passen in de lijn van dit college om niet onnodig reserves aan te houden, middelen maatschappelijk te laten renderen en te intensiveren op enkele belangrijke transitieopgaven. Deze investeringen en het inzetten van de bestemmingsreserves zorgen ervoor dat een positief saldo bij de schatkist omslaat naar een schuldpositie op de geld- en kapitaalmarkt.

Met de overige kengetallen op gezond en groen, kan de provincie Utrecht het zich echter goed permitteren om te lenen en het eigen vermogen daadwerkelijk in te zetten.

1. Structurele exploitatieruimte
De ratio Structurele exploitatieruimte geeft aan welke structurele ruimte de provincie Utrecht heeft om de eigen lasten te dragen. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten biedt meer flexibiliteit dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. Voor een nadere toelichting op het overzicht van de incidentele baten en lasten en de gehanteerde uitgangspunten verwijzen wij u naar paragraaf 4.4. Meerjarig beeld incidenteel en structureel.

Het kengetal structurele ruimte is gezond. Het kengetal betekent dat de begroting weerbaar en flexibel is voor eventuele extra onverwachte uitgaven.                                           

2. Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de provincie in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. De mate van weerbaarheid en flexibiliteit geeft in combinatie met de andere kengetallen, zoals structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit, een indicatie over de financiële positie van een provincie. De solvabiliteitsratio geeft aan hoe groot het eigen vermogen is als percentage van het totale vermogen.

De reserves worden komende jaren ingezet voor onder meer investeringen en groot onderhoud en dalen hierdoor. Daarnaast gaat de provincie Utrecht in de komende jaren leningen aantrekken om de investeringen in het openbaar vervoer en wegen te financieringen. Het is belangrijk dat ook de structurele rente- en afschrijvingskosten van de investeringen gedekt worden door de structurele baten.
Het vreemd vermogen bestaat ook uit een substantieel deel Nog te betalen subsidieverplichtingen. Deze balanspost zorgt er ook voor dat de solvabiliteit lager wordt.  

3a. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde in provincies
Deze ratio geeft aan hoe de belastingdruk in de provincie zich verhoudt ten opzichte van het gemiddelde tarief van alle provincies. Het is niet bekend hoe het gemiddelde tarief opcenten MRB zich gaat ontwikkelen. Het gemiddelde tarief is daardoor vanaf 2020 ongewijzigd.

Dit kengetal is gezond. Het tarief opcenten MRB van de provincie Utrecht is lager dan het gemiddelde tarief opcenten MRB van de provincies. Zouden ook andere provincies in de komende jaren hun opcenten indexeren of verhogen, dan blijft deze ratio ook in 2024 in de categorie ‘gezond (groen)’ vallen.

3b. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum tarief opcenten MRB
Deze ratio geeft aan hoe de belastingdruk in de provincie zich verhoudt ten opzichte van het wettelijk maximumtarief. Het is niet bekend hoe het landelijk maximumtarief opcenten MRB zich gaat ontwikkelen. Het landelijk maximumtarief opcenten MRB is vanaf 2020 ongewijzigd.
Zolang er maar genoeg onbenutte ruimte is tussen het tarief opcenten van de provincie Utrecht en het wettelijk maximum is er ruimte om de Begroting weerbaar en flexibel te houden.

 4. Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitaties geeft een indicatie van het financiële risico dat de provincie loopt in verband met zijn grondportefeuille. Het kengetal wordt berekend door de boekwaarde van de grondexploitaties af te zetten tegen de totale baten van de provincie (excl. onttrekkingen aan reserves). Voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd moet tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen. Het kengetal grondexploitatie is gezond.

5a/b. De netto schuldquote (gecorrigeerd voor verstrekte leningen)
De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de provincie Utrecht ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een negatieve uitkomst betekent dat er geen netto-schuld is.

De provincie Utrecht gaat in de komende jaren leningen aantrekken om de investeringsuitgaven in het openbaar vervoer en wegen te financieringen. Het is belangrijk dat ook de structurele rente- en afschrijvingskosten van de investeringen worden gedekt door de structurele baten.

6. Ratio weerstandsvermogen
De ratio weerstandsvermogen in relatie met de reserve Weerstandsvermogen geeft aan dat de provincie het benodigd weerstandsvermogen kan dekken.
Het kengetal weerstandsvermogen is uitstekend gezond. De provincie beschikt over voldoende middelen om de geïnventariseerde risico's financieel af te dekken.